Сот орындашуларының жиі қолданатын шараларының бірі болып борышкердің банк шоттарына тыйым салу және ондағы ақшаны қарыз есебіне есептен шығару табылады. Бұл қандай шоттарға қатысты қолданылмауы тиіс?

Борышкер шоттарына тыйым салу және ондағы ақшаны өндіріп алу іс сотқа жеткенде ғана орын алады.

Яғни, банктер өздеріне кешіктірілген несиелер бойынша істерді табыстайтын коллекторлар бұны істеуге құқылы емес. Бұл борышкермен істі сотқа дейінгі тәртіпте шешу мүмкін болмаған жағдайда іске араласатын соттық орындаушы құзіретіне ғана қарасты.

Соттық орындаушы орындау құжаты негізінде әрекет етеді. Әдетте, ол орындалуы тиіс сот шешімі болып табылады.

Ол үшін келесі әрекеттер орындалуы мүмкін:

– Борышкердің жылжитын мүлігін, соның ішінде  автомобилін алып қою. Бұл жағдайда ол борышкерде немесе басқа жерде болуы мүмкін.

– Сонымен қатар, борышкер атына тіркелген жылжитын мүлік те қамалуы мүмкін. Оның жалдаушы пайдаланыуына қрамай

– Борышкерге белгілі бір әрекетерде орындауға, мысалы, шетелге шығуға тыйым салынуы мүмкін.

– Сонымен қатар, оған өз мүлігін, соның ішінде ақшасын  пайдалануға тыйым салынуы мүмкін немесе оларды пайдалануды қандай да бір шекктермен шектеулері мүмкін.

– Мүлікке сүргі салынуы және оның құжаттары алынып қоюы мүмкін. Сонымен қатар, борышкерге басқа тұлғалардан ақша алып, олардың қызметерін пайдалануға тыйым салынуы мүмкін.

– Ең көп тараған шара – оның немесе басқа тұлғалардың аындағы ақшаны, соның ішінде банктердегі ақшасына тыйым салу.

Шотқа тыйым салынғаннан кейін соттық атқарушы ондағы қашаны қарыз үшін күштеп өтеп ала алады.

 

Қандай шотқа соттық атқарушы тыйым салуға құқылы емес

Дегенмен, соттық атқарушының қызмкеті заңмен шектелген. Мысала, ол ақшаны келесі шоттардан  күштеп өндіре алмайды:

– Мемлекеттік бюджеттен және Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан жәрдемақылар мен  әлеуметтік төлемдер жасауға арналған  банк шотттары.

– Тұрғын үй құрылыс банктеріндегі жинақтар және тұрғын үй төлемдерін ескпке аоу банк шотары.

– Банк шоттарында бірнеше иесі бар мүлікті жинау үшін банк щоттарында сақталатын ақша. Ерекше жағдай болып сондай шарт бонйыша мінжеттеиелерді орындамау жөніндегі іс бойынша соттық шешім табылады,

– Білім алуға жинақтау салымы.

– Нотариус депозиті шартарымен салынған ақша. Ол нотариус борышкерден несие берушіге қайтару мақсатымен қабылдайтын  ақша болып табылады.

– Сонымен қатар, кейбір заңды тұлғалардың қаржылық құралдарынан және активтерінен ақша өндіруге рұқсат етілмейді.

Жәрдемақылар мен  әлеуметтік төлемдер алуға арналған арнайы банк шотары .

Жәрдемақылар мен  әлеуметтік төлемдерді өтеп алу жөніндегі бірінші тармаққа толығырақ тоқтағымыз келеді. Қазір бұл мәселе әсіресе көкекйесті болып табылады, себебі 42 500 теңге  әлеуметтік төлем алған кейбір қазақстандықтардың шоттарынан өтелмеген борыш есебіне ақша алынған.

Бірақ, бұл ақша жәрдемақылар мен  әлеуметтік төлемдерге арналған арнайы  банк шотына түскен жағдайда  күштеп алына алмайды. Қазақстандық банктердің барлығы дй алмаймыз, бірақ кейбіреуі оны аша алады.

Оны әдетте зейнетақы, декреттік төлем, алимент, асыраушысынан айырылуға қатысты жәрдемақы алу үшін ашады.

Ал ісі сотқа берілген борышкердің әдеттегі дебеттік картасынан оның жәрдемақы немесе әлеуметтік төлем болуына қарамастан ақша есептен қарызды өтеу есебіне автоматты түрте алынады. Ақшаны ондай шоттардан алуға тыйым салынбаған.

Бұл жағдайда картадағы соманың жартысы ғана алына алады.

Жәрдемақылар мен  әлеуметтік төлемдерді сақтап қалу үшін, сізді қызықтыратын банкте оларды алу үшін арнайы шотты ашу мүмкіндігінің болуы жөнінде біле аласыз.