Сұрақтар мен жауаптар

Кредиторлар (банктер, МҚҰ…) қаржы өнімдерін сатуға және мерзімі өткен борыштарды қайтаруға ресурстарды жұмсамау үшін оларды коллекторлық агенттіктерге береді немесе сатады.

Назар аударыңыз: Егер Сіздің кредитіңіз бойынша кешіктіру қатарынан 90 күннен кем, ал ипотекалық заемдар бойынша қатарынан 180 күннен кем болса, онда көрсетілген уақыт кезеңдері аяқталғанға дейін Сіздің мекенжайыңызға қоңырау шалуды кредиттік ұйымдардың қызметкерлері (әдетте, колл-орталықтар, софт-коллекшен) коллекторлық агенттіктерге және өзге де мамандандырылған ұйымдарға талап ету құқықтарын беру (басқаға беру) жасайды тыйым салынған

1. Борышкермен, оның өкілімен, үшінші тұлғамен заңда көзделмеген өзара іс-қимыл жасау тәсілдерін пайдалануға;
2. Коллекторлық агенттік өзара іс-қимыл жасайтын адамның ар-намысына, қадір-қасиетіне және іскерлік беделіне нұқсан келтіретін мәліметтерді таратуға не осы адамдардың мүдделеріне мүліктік зиян келтіруі мүмкін мәліметтерді жария етуге;
3. Коллекторлық агенттік өзара іс-қимыл жасайтын адамның құқықтары мен бостандықтарына қол сұғатын, олардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін, сондай-ақ осы адамға мүліктік және өзге де зиян келтіруге әкеп соққан құқыққа қарсы ic-әрекеттер жасауға;
4. Борышкердің, оның өкілінің, үшінші тұлғалардың мүлкін күш қолданамын деп қорқыту не жою немесе бүлдіру, қорлау, алаяқтық жасау, құжаттарды бұрмалау, борышкерді банктік қарыз шарты немесе микрокредит беру туралы шарт бойынша міндеттемелерді орындауға мәжбүрлеу арқылы қысым көрсетуге;
5. Коллекторлық агенттік өзара іс-қимыл жасайтын тұлғаны берешектің мөлшеріне, сипатына және пайда болу негіздеріне қатысты жаңылыстыруға;
6. Коллекторлық агенттік кредитор болып табылатын жағдайларды қоспағанда, берешекті өтеу есебіне ақшаны (қолма-қол немесе қолма-қол емес нысанда), сондай-ақ өзге де мүлікті қабылдауға.
   Коллекторлық агенттік кредитор болып табылатын жағдайларды қоспағанда, берешекті ақшадан басқа өзге мүлікпен өтеуді талап етуге;
7. Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, кредитордан, оның өкілінен, үшінші тұлғалардан алынған коммерциялық немесе Қазақстан Республикасының заңдарымен қорғалатын өзге де құпияны жария етуге.

Кредитор Сіздің борышыңызды коллекторлар жұмысына бергенде немесе коллекторлық агенттік Сіздің мерзімі өткен берешегіңізді сатып алып, кредитор болғанда, оның борышкердің атына телефон қоңырауларына, жеке кездесулерге, дауыстық, жазбаша және өзге де хабарламаларға құқығы болады.

Сіз коллекторлық агенттіктің берешекті өндіріп алуға өкілеттігін растауды сұрауға құқысыз.

Коллекторлық агенттіктің борышкермен телефон арқылы сөйлесуі жұмыс күндері сағат 8: 00-ден 21: 00-ге дейінгі кезеңде үш реттен асырмай жүзеге асырылуға тиіс.

Егер борышкер:

коллектормен байланысудан бас тартады,
тұрғылықты жерінің өзгергені туралы, аты, тегі, әкесінің аты (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілсе) өзгергені туралы, байланыс үшін пайдаланылатын байланыс ақпаратының өзгергені туралы коллекторлық агенттікті хабардар етпейді.
кірістер мен шығыстар деңгейі туралы шынайы ақпаратты, тұрғылықты жері туралы ақпаратты ашпайды.

Егер Сіз борышкер, кепілгер, кепілгер болмаса, онда коллектор Сізге мынадай ақпаратты хабарлауға тиіс:

— коллекторлық агенттік құру;

— коллекторлық агенттік қызметкерінің аты-жөні (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілсе) және лауазымы;

— борышкердің аты-жөні (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілсе).

Егер Сіз берешекке қатысы жоқ болсаңыз және коллектормен сөйлесуге келіспесеңіз, оған сөйлесуден бас тартқаны туралы хабарлаңыз және коллектордан немесе кредитордан Сізбен байланыспауды және нөміріңізді қоңыраудан алып тастауды өтініңіз.

Сіз коллекторлармен телефон арқылы сөйлесуге құқылысыз.

Коллекторлық агенттік кредитордан борышты сатып алған және борышкердің кредиторы болып табылатын жағдайларды қоспағанда, коллекторларға қарыз алушыдан ақшаны қолма-қол немесе қолма-қол емес нысанда, сондай-ақ берешекті өтеу есебіне өзге де мүлікті қабылдауға тыйым салынады. Борышкер коллекторлық агенттіктің кредитор ретіндегі мәртебесін растауды талап етуге құқылы. Қарыз бойынша барлық төлемдерді тек несие берушінің атына ғана жасау қажет.

Коллекторлардың қарыздарын жалақыдан есептен шығаруға уәкілеттігі жоқ. Есептен шығару банктің төлем талабы немесе жеке сот орындаушысының инкассалық өкімі негізінде жүзеге асырылуы мүмкін.

Коллекторлар банк шоттарына тыйым сала алмайды. Банктік шоттарға тыйым салуды және өзге де шектеулерді тек соттар, банктер немесе жеке сот орындаушылары ғана қояды.
Банк шотына шектеу қою себептерін анықтау үшін электрондық сот кабинеті арқылы, борышкерлердің бірыңғай тізілімі және шығуы уақытша шектелген борышкерлердің бірыңғай тізілімі арқылы өз деректерін тексеру немесе несие беруші банкке жүгіну қажет.

Борышкердің мүлкіне тізімдеме жасауға және тыйым салуға тек жеке сот орындаушысы ғана құқылы. Атқарушылық іс жүргізу шеңберінде мерзімі өткен борыштарды өтеу үшін мүлікті сауда-саттықтан сатуды жеке сот орындаушылары жүргізеді.

ЖСН — жеке тұлғаға бір рет және өмір бойы берілетін сандық код, ЖСН бұғаттау мүмкін емес.

Сіз өзіңіздің мүлкіңіз бен банктік шоттарыңызға тыйым салу себептері мен бар-жоғын, жеке сот орындаушыларының деректерін, салық берешектерін, әкімшілік айыппұлдарды дербес тексере аласыз, сондай-ақ сот істерін іздестіруді жүзеге асыра аласыз және коллекторлық агенттіктердің тізілімін мына сілтемелер бойынша қарай аласыз:

Сот істерінің болуы.
Әкімшілік айыппұлдардың болуы.
Коллекторлық агенттіктердің тізілімі.
Атқарушылық іс жүргізу органдарының автоматтандырылған ақпараттық жүйесінің сайтында атқарушылық іс жүргізу бойынша борышкерлер тізілімінде мүлікке және банк шоттарына тыйым салулардың, шетелге шығуға тыйым салулардың болуы;
Барлық жеке сот орындаушыларының тізімін және олардың деректерін Сіз Жеке сот орындаушыларының республикалық палатасының сайтында тексере аласыз;
ҚР Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің сайтындағы салық берешегін тексеріңіз;

Егер борышкерді іздеу сәтсіз аяқталса, кредиторлар қарыздарын мәжбүрлеп қайтару үшін сотқа және кейіннен жеке сот орындаушыларына жүгінуге мәжбүр болады. Өкілеттіктері көп жеке сот орындаушылары, соның ішінде іздестіру бойынша да, борышкерге ақы төлеудің қорытынды сомасын көрсеткенде, қарыз алушылар борыш сомасы неге соншалықты ұлғайғанына таң қалады. Бұл борышкердің шығыстары мемлекеттік баж сомасына және жеке сот орындаушысы қызметінің құнына (өндіріп алу сомасына байланысты 3% -дан 25% -ға дейін) өсетіндіктен болып отыр. Сотқа түспес бұрын мәселені шешу оңай әрі арзан.

Жұмысқа орналасу кезінде көптеген жұмыс берушілер ізденушінің мерзімі өткен қарыздары бар ма деп сұрайды. Әдетте жұмыс берушілер үшін бұл ақпарат қызметкердің сенімділігін бағалау тәсілі болып табылады.

Сіз кредитормен немесе коллекторлық агенттікпен жеке кестені алу туралы келісе аласыз. Жеке кестені алған жағдайда коллекторлар Сізді мазалауды тоқтатады, сондай-ақ жеке кестені берген банктің банк шоттарындағы шектеулері алынады. Сізге ай сайынғы төлем туралы ескертулері бар SMS хабарламалар келеді. Егер жеке кестені алуға өтінім бергіңіз келсе, осы жерді басыңыз.

Жеке сот орындаушысының өкілеттігі коллекторларға қарағанда әлдеқайда көп. Ол Сіздің мүлкіңізге тыйым салуы және кейіннен оны сауда-саттық арқылы сатуы, өндіріп алу сомасы шегінде банк шоттарына тыйым салуы, Сізге шетелге шығуға шектеу қоюы мүмкін. Жеке сот орындаушысы жасайтын әрекеттерді борышкер өндіріп алу сомасына байланысты 3% -дан 25% -ға дейін міндетті түрде төлеуге тиіс.

Бұл жұмысқа орналасу кезінде, қажет болған жағдайда шетелдік сапарларда қиындықтар тудыратынын түсіндірудің қажеті жоқ. Сіз тыйым салынған мүлік пен өз ақшаңызды еркін пайдалана алмайсыз.

Бұған дейін жеткізбеуді, оның сотқа өтпеуі үшін мәселені шешуге күш салуды ұсынамыз.
Ол үшін мерзімі өткен қарызды сотқа дейін реттеу үшін коллекторлармен немесе Stop-Collector ұйымымен қарым-қатынас жасау керек.